Atık yönetimi, çevre ve insan sağlığını koruma açısından büyük önem taşıyan bir süreçtir. Bu süreçte atık üreticisi ve atık sahibinin uyması gereken birtakım yükümlülükler bulunmaktadır. Atıkların doğru yönetimi, üretim aşamasından bertaraf edilmesine kadar pek çok aşamayı kapsar ve çevreye olumsuz etkilerin azaltılması hedeflenir.
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Atık üreticisi, atık yönetiminin ilk adımında yer alan ve atıkları en az düzeye indirmek, toplamak, geçici olarak depolamak ve doğru bertaraf edilmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu kapsamda alınması gereken bazı temel tedbirler ve uygulamalar şunlardır:
- Atık Üretimini En Aza İndirmek: Atık üreticisi, atıkların çevreye zararını en aza indirecek şekilde gerekli önlemleri almakla sorumludur. Üretim süreçlerinde atıkların azaltılması öncelikli hedef olmalıdır.
- Ayrı Toplama ve Geçici Depolama: Atıkların ayrı toplanması ve geçici olarak depolanması zorunludur. Üretilen atıklar, türlerine göre ayrılmalı ve uygun şekilde depolanarak çevre ve insan sağlığına zarar vermemesi sağlanmalıdır.
- Atık Yönetim Planı Hazırlama: Atık üreticileri, atıkların önlenmesi ve azaltılmasına yönelik bir atık yönetim planı hazırlayarak il müdürlüğüne sunmak ve onay almak zorundadır. Bu plan, üretilen atıkların doğru şekilde yönetilmesini sağlar.
- Ambalajlama ve Etiketleme: Üretilen atıklar, Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak ambalajlanmalı ve etiketlenmelidir. Atıkların taşınması ve bertarafı sırasında karışıklık olmaması ve tehlikelerin önlenmesi için bu aşama büyük önem taşır.
- Kayıt Tutma ve Beyan: Atık üreticisi, ürettiği atıklar için kayıt tutmalı ve her yıl Ocak ayı itibariyle atık beyan formunu doldurarak Mart ayı sonuna kadar Bakanlık’a sunmakla yükümlüdür. Bu beyan, atıkların doğru şekilde yönetildiğini gösteren önemli bir belgedir.
Atık Sahiplerinin Yükümlülükleri
Atık sahibi, atıkların yönetimi sırasında bu yönetmelikte belirtilen tüm hükümlere uymak zorundadır. Üretilen atıkların uygun şekilde toplanması, taşınması ve işlenmesi atık sahibinin sorumluluğundadır. Atıkların çevreye zarar vermemesi ve güvenli bir şekilde bertaraf edilmesi için gerekli tüm önlemleri almak, atık sahibinin temel yükümlülükleri arasındadır.
Atık yönetiminde kazalar veya beklenmedik olaylar meydana gelebilir. Bu tür durumlarda atık üreticisi, il müdürlüğünü bilgilendirmek ve olayın neden olduğu kirliliği temizlemekle yükümlüdür. Ayrıca, bu olayın raporlanması ve il müdürlüğüne bildirilmesi de zorunludur.
Atıkların Bertarafı ve Gönderimi
Atıklar, Bakanlık tarafından belirlenen esaslara uygun olarak izin/çevre lisansı almış atık işleme tesislerine gönderilmelidir. Atıkların bertarafı sırasında, çevreye zarar verilmemesi için bu tesislerle çalışmak önemlidir. Atık işleme tesisleri, atıkları kabul etmediğinde, taşıyıcının atığı başka bir tesise yönlendirmesi veya geri getirmesi sağlanmalıdır.
Atık yönetimi, yalnızca atık üreticisinin değil, atık sahiplerinin de sorumluluğunda olan bir süreçtir. Bu süreçte atıkların yönetimi sırasında iş güvenliği, çevre sağlığı ve insan sağlığını koruma açısından alınacak tedbirler hayati önem taşır. Atıkların yönetimi sırasında karşılaşılabilecek riskler göz önüne alındığında, her aşamanın titizlikle yerine getirilmesi gerekir.
Atık üreticisi ve atık sahipleri, bu yönetmelik kapsamında belirlenen yükümlülüklere uymakla sorumludur. Atıkların çevreye zarar vermemesi ve doğru şekilde bertaraf edilmesi, hem doğayı hem de toplum sağlığını koruma açısından büyük önem taşır. Bu nedenle atık yönetimi konusunda gerekli tedbirlerin alınması, planların hazırlanması ve denetimlerin yapılması süreçlerin verimli ilerlemesi için kritik bir rol oynar.
